इरानमा विस्फोट, इजराइलले हमला गरेको दाबी

तेहरान । इरानको सरकारी सञ्चारमाध्यमले शुक्रबार मध्य प्रान्त इस्फहानमा विस्फोट भएको बताएको छ । अमेरिकी सञ्चारमाध्यमले भने अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै इजराइलले आफ्नो कट्टर प्रतिद्वन्द्वीमाथि जवाफी आक्रमण गरेको बताएको छ ।

सरकारी सञ्चारमाध्यमका अनुसार धेरै इरानी सहरमा हवाई रक्षा प्रणालीलाई सक्रिय तुल्याइएको छ । मुलुकको आधिकारिक प्रसारकले इस्फहान सहर नजिक विस्फोटको आवाज सुनिएको बताएको छ । 

सप्ताहन्तमा इरानले इजराइलमाथि सयौँ मिसाइल र ड्रोन प्रहार गरेपछि इजराइलले जवाफी आक्रमण गर्ने चेतावनी दिएको थियो । इरानको अधिकांश ड्रोन तथा मिसाइल आक्रमणलाई रोकिएको थियो । 

इरानको फार्स समाचार समितिले कहजावरेस्तान, इस्फहान विमानस्थल र शेखरी सेनाको विमानस्थल नजिक ‘तीन वटा विस्फोट’ सुनिएको बताएको छ । इरानको अन्तरिक्ष एजेन्सीका प्रवक्ता होसेन डेलिरियनले भने ‘धेरै’ ड्रोनलाई ‘सफलतापूर्वक खसालिएको’ बताउनुभयो । “मिसाइल आक्रमणको कुनै रिपोर्ट गरिएको छैन”, उहाँले सामाजिक सञ्जाल एक्समा भन्नुभयो । 

आधिकारिक आइआरएनए समाचार समितिले भनेको छ, “कुनै पनि हवाई खतराको प्रभावले कुनै ठूलो क्षति वा ठूलो विस्फोट नभएको रिपोर्टहरूले सङ्केत गरेका छन् ।” इरानको तस्निम समाचार समितिले इस्फहानमा आणविक केन्द्रहरू ‘पूर्णरूपमा सुरक्षित रहेको’ रिपोर्ट गरिएको बताएको छ । 

एबिसी र सिबिएस न्युजले अमेरिकी अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै इजराइलले आक्रमण गरेको बताएका छन् । ह्वाइट हाउस वा पेन्टागनका तर्फबाट तत्काल कुनै टिप्पणी आएको छैन । सिएनएनले एक अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै इजराइली आक्रमणको लक्ष्य आणविक नभएको बताएको छ । इजराइली सेनाले एएफपीलाई भनेको छ, “हामीसँग अहिले कुनै टिप्पणी छैन ।”

सप्ताहन्तमा इरानले क्षेत्रीय शत्रु इजराइलमाथि आफ्नो पहिलो प्रत्यक्ष आक्रमण गरेको थियो । इजराइलले आफ्ना सहयोगीहरूको सहयोगमा इरानले प्रहार गरेका तीन सय मिसाइल र ड्रोनमध्ये अधिकांशलाई रोकेको र कसैको मृत्यु नभएको बताएको छ । 

इरानले सिरियाली राजधानी दमास्कसमा आफ्नो वाणिज्य दूतावासमा अप्रिल १ मा भएको आक्रमणको प्रतिशोधमा इजराइलमाथि आक्रमण गरेको हो । वाणिज्य दूतावासमा भएको आक्रमणका लागि इरानले इजराइललाई दोषी मानेको थियो । उक्त आक्रमणमा इरानको रिभोल्युसनरी गार्डका दुई जनरलसहित सात जना मारिएका थिए । 

सन् २०११ मा सिरियामा गृहयुद्ध सुरु भएपछि इरान समर्थित समूहहरूले राष्ट्रपति बशर अल–असदको सेनालाई बलियो बनाएका छन् । इरान प्यालेस्टिनी लडाकू समूह हमास र लेबनानको हिजबुल्लाहको पनि मुख्य समर्थक हो । 

इजराइलमाथि इरानको आक्रमणपछि गाजा युद्धबाट ठूलो क्षेत्रीय प्रभावको आशङ्का बढेको छ । अक्टोबर ७ मा आक्रमण गरेर युद्ध सुरु गर्ने हमासलाई निमिट्यान्न पार्ने वाचा गर्नुभएका इजराइलका प्रधानमन्त्री बेन्यामिन नेतान्याहुले इजराइलले इरानविरुद्ध ‘आफ्नो सुरक्षा गर्ने अधिकार सुरक्षित राखेको’ बताउनुभएको छ । 

इजराइलको प्रमुख सहयोगी तथा सैन्य आपूर्तिकर्ता अमेरिकाले इरानमाथि प्रतिशोधात्मक आक्रमणमा सहभागी नहुने स्पष्ट गरेको छ । यद्यपि उसले इरानी आक्रमणमा परिचालन गरिएका ड्रोनको उत्पादनमा संलग्न मानिस र संस्थाहरूविरुद्ध प्रतिबन्ध लगाउने घोषणा गरेको छ । 

युरोपेली सङ्घ ९इयु० ले इरानको ड्रोन कार्यक्रमलाई प्रतिबन्ध लगाउने बताएपछि अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले प्रतिबन्धको घोषणा गर्दै भन्नुभयो, “हामी इरानलाई जवाफदेही बनाउँदैछौँ ।”

इरानका विदेशमन्त्री होसेन अमिर–अब्दुल्लाहियानले चेतानवी दिँदै इरानमाथि कुनै पनि आक्रमणका लागि इजराइलले ‘पश्चात्ताप’ गर्ने बताउनुभयो । इरानमा यी विस्फोट सर्वोच्च नेता आयातुल्लाह अली खमेनीको ८५औँ जन्मदिनका अवसरमा भएको छ । 

शुक्रबार इरानका धेरै क्षेत्रमा उडानहरू निलम्बित गरिएको छ । युएईस्थित फ्लाईदुबई एयरलाइनले इरानका लागि उडानहरू रद्द गरेको छ । 

आइआरएनएले भनेको छ, “इरानको हवाई रक्षालाई मुलुकका धेरै प्रान्तको आकाशमा सक्रिय बनाइएको छ ।” मेहर समाचार समितिले भनेको छ, “तेहरान, इस्फहान र शिराजका लागि उडानहरू र पश्चिम, उत्तरपश्चिम तथा दक्षिणपश्चिममा विमानस्थलहरू निलम्बन गरिएको छ ।”

फ्लाइट–ट्र्याकिङ सफ्टवेयरले व्यावसायिक उडानहरूलाई इस्फहानसहित पश्चिमी इरानबाट जोगिँदै उत्तर तथा पूर्वतिर तेहरान पार गर्दै गरेको देखाएको छ । 

एक स्थानीय कार्यकर्ता समूहका अनुसार दक्षिणी सिरियामा पनि विस्फोटको सूचना प्राप्त भएको छ । दक्षिणको स्वेडा प्रान्तबाट समाचार कभर गर्ने सरकारविरोधी वेबसाइट सुवेदा २४ का रेयान मारौफले भन्नुभयो, “सिरियाली सेनाको राडार स्थानमा आक्रमणहरू भएका थिए ।”

बिहीबार संयुक्त राष्ट्रसङ्घका महासचिव एन्टेनियो गुटेरेसले मध्यपूर्वको अवस्थाको कालो चित्र प्रस्तुत गर्दै गाजामा युद्ध र इजराइलमाथि इरानको आत्रमणले बढ्दो तनाव ‘पूर्णस्तरको क्षेत्रीय द्वन्द्व’ मा परिवर्तन हुनसक्ने चेतावनी दिनुभएको थियो । 

“मध्यपूर्व सङ्कटमा छ, हालका दिनमा शब्द र कार्यहरूमा खतरनाक वृद्धि देखिएको छ”, उहाँले सुरक्षा परिषद्लाई भन्नुभयो । सबै पक्षलाई ‘अतिकतम संयमता’ अपनाउन आह्वान गर्दै उहाँले भन्नुभयो, “एउटा गलत आकलन, एउटा गलत सञ्चार, एउटा गल्ती, अकल्पनीय– एउटा पूर्णस्तरमा क्षेत्रीय द्वन्द्वलाई जन्म दिन सक्छ र यो यसमा संलग्न सबै मानिसका लागि विनाशकारी हुनेछ ।”

इरानमा भएको विस्फोटपछि शुक्रबार सुरुआती एसियाली व्यापारमा तेलको मूल्य तीन प्रतिशतभन्दा धेरैले बढेको छ ।

आक्रमणबारे अमेरिकालाई अग्रिम चेतावनी दिइएको थियो– अमेरिकी सञ्चारमाध्यम

यसैबीच वासिङ्टनबाट प्राप्त समाचारअनुसार अमेरिकालाई इरानमाथि इजराइलको कथित आक्रमणबारे अग्रिम सूचना प्राप्त भएको अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै अमेरिकी सञ्चारमाध्यमले बताएका छन् । यद्यपि अमेरिकाले उक्त अपरेसनको समर्थन नगरेको वा कार्यान्वयमा कुनै भूमिका निर्वाह नगरेको एनबिसी र सिएनएनले बताएका छन् । 

एनबिसी र सिएनएनले मामिलासँग परिचित स्रोतहरू र एक अमेरिकी अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै इजराइलले वासिङ्टनलाई आक्रमणको पूर्वसूचना प्रदान गरेको बताएका छन् । 

इरानभित्र आक्रमण भएको विभिन्न नेटवर्कले अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै पुष्टि गरेका छन् । सिएनएनले एक अधिकारीलाई उद्धृत गर्दै आक्रमणको लक्ष्य कुनै आणविक केन्द्रमा नभएको बताएको छ । 

इजराइलले बिहीबार अमेरिकासँग आगामी दिनहरूमा इरानविरुद्ध जवाफी कारवाही गर्ने बताएको एक वरिष्ठ अमेरिकी अधिकारीले सिएनएनलाई बताउनुभएको छ । सिएनएनका अनुसार अधिकारीले भन्नुभयो, “हामीले प्रतिक्रियाको समर्थन गरेनौँ ।” रासस/एएफपी