भ्रष्टाचारको दलदलमा फस्याे चीन, राष्ट्रपति सीलाई सकस

काठमाडौँ । चिनियाँ समाजले दशकौँदेखि सामना गरिरहेको भ्रष्टाचारको ठूलो चुनौती अहिले बाहिर पनि छताछुल्ल हुँदै आएको छ । चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी) का केही प्रमुख सदस्यहरूमा भ्रष्टाचारको आरोप लागेको छ ।

चिनियाँ समाज आफ्ना सरकारी संस्थाहरू, राज्यको स्वामित्वमा रहेका उद्यमहरू र पार्टी नेतृत्वको समाजका विभिन्न क्षेत्रहरूमा हुने भ्रष्ट अभ्यासहरूबाट निरन्तर समस्यामा परेको छ। सरकारले भ्रष्टाचारलाई गम्भीर समस्याका रूपमा नियमित रूपमा स्वीकार गरी त्यसलाई नियन्त्रण गर्न विभिन्न भ्रष्टाचार विरोधी अभियानहरू सञ्चालन गरे पनि त्यस्ता प्रथाहरू दोहोरिन नदिनका लागि खासै पहल भएको छैन ।

सन् २०१२ मा पार्टीका नवनियुक्त महासचिव सी चिनफिङले भ्रष्टाचारको खतरा र यसमा संलग्न अधिकारीहरूविरुद्ध आफ्नो राजनीतिक लडाइँको घोषणा गरेपछि पार्टीको भ्रष्टाचार विरोधी प्रयासहरूले महत्त्वपूर्ण गति प्राप्त गर्यो ।

त्यसयता उनको प्रशासनले भ्रष्टाचार विरुद्धको व्यापक र उच्च प्रोफाइल अभियान शुरु गरेको छ, जसले पार्टी कार्यकर्ता र सरकारभित्र हुने दुर्व्यवहारलाई नियन्त्रण गर्ने प्रयासमा उच्च पदस्थ अधिकारी र तल्लो तहका कर्मचारीहरूलाई निशाना बनाएको छ। अभियानले उच्च स्तरका केही अधिकारीहरूसहित धेरै अधिकारीहरूलाई अनुसन्धान र सजाय गरेको छ।

२०१२ देखि प्रमुख पार्टी सदस्यहरूको राजनीतिक सफाइले धेरै विश्लेषकहरूलाई बो सिलाई र उनका स्पष्ट उत्तराधिकारी सुन झेङ्काईको उच्च प्रोफाइलका मुद्दाहरूको वरिपरिको डरलाई ध्यानमा राख्दै भ्रष्टाचारका मुद्दाहरू क्रमशः कम हुँदै गएको विश्वास गर्न प्रेरित गरेको छ।

थप रूपमा जोङ योङ्गकाङ्ग मामिलाले सीको भ्रष्टाचारविरोधी योजनाहरूको आधारशिला खडा गरेको थियो जब नयाँ नेतृत्वको अभियानको एक भागको रूपमा उच्च पदस्थ अधिकारीहरूमध्ये एकलाई मुद्दा चलाइएको थियो ।

पोलिटब्युरो स्थायी समितिका पूर्व सदस्य र केन्द्रीय राजनीतिक तथा कानूनी मामिला आयोगको प्रमुख पदमा रहेका झोउलाई भ्रष्टाचार घुसखोरी र शक्तिको दुरुपयोग गरेको अभियोगमा आजीवन कारावासको सजाय सुनाइएको थियो।

पार्टीमा उच्च पदस्थ अधिकारीहरूको मिथक जस्तो राजनीतिक शुद्धीकरणले कार्यकर्ता भित्र केही हलचल पैदा गर्‍यो । जसले धेरैलाई विश्वास गर्‍यो कि सीको युगमा भ्रष्टाचार वास्तवमै तल झर्ने छ। तर, पछिल्ला वर्षमा भएका घटनाहरूले पार्टीका धेरै राजनीतिक सरोकारवालाहरूको दुर्भाग्यपूर्ण चरित्रलाई फेरि दोहोर्‍याएको छ।

प्रतिष्ठित पिपुल्स लिबरेसन आर्मीको रकेट फोर्स भित्रका प्रमुख सैन्य जनरल र अधिकारीहरू विरुद्धको गम्भीर भ्रष्टाचार र जासुसी आरोपको हालैको लहरले सी चिनफिङको भ्रष्टाचार विरोधी अभियानको असफलतालाई फेरि एकपटक उजागर गरेको छ।

केन्द्रीय सैन्य आयोगको भ्रष्टाचार विरोधी इकाईले हाल विभाग प्रमुख ली युचाओ र उनको मातहतका कर्मचारीहरूको टोलीमाथि लागेको आरोपको गम्भीरताबारे अनुसन्धान गरिरहेको छ। चीनमा खतरनाक समयमा रकेट फोर्सको नेतृत्व परिवर्तनले धेरैलाई विश्वास गरेको छ कि यो मामला चीनको सैन्य एकाइहरू भित्रको सबै समयको सबैभन्दा भ्रष्ट हुन सक्छ।

यसले केही विश्लेषकहरूलाई पनि प्रश्न गर्न प्रेरित गरेको छ कि सीको भ्रष्टाचारप्रति कडा दृष्टिकोण आफ्ना निकटतम सहयोगीहरूलाई सफा गर्ने हदसम्म पनि सीपीसीभित्र व्याप्त भ्रष्टाचारविरुद्ध कुनै राम्रो काम भएको छ ।

एकले तर्क गर्न सक्छ कि सीको भ्रष्टाचार विरोधी गम्बिटले आफ्ना विरोधीहरूलाई राजनीतिक रूपमा हटाउनु बाहेक वास्तवमा हासिल गर्न चाहेको सन्दर्भमा थोरै ठोस परिणामहरू उत्पादन गरेको छ । यसबाहेक राष्ट्रिय पर्यवेक्षण आयोग (एनएससी) जस्ता भ्रष्टाचारविरोधी निकायहरूको स्थापनाले उल्टो प्रभाव पारेको छ ।

भ्रष्टाचारको आरोपको प्रकृति जस्तोसुकै भए पनि एनएससीलाई छानबिन गर्ने बृहत् अधिकार दिएर त्यस्ता संस्थाहरूलाई छानबिन गर्न र अधिकारीहरूलाई जवाफदेही बनाउने फराकिलो अधिकार दिने राष्ट्रपति सीसँग पार्टीका सदस्यहरू डराउन थालेका छन् ।

डर फैलाउने यस परिणामको उद्देश्य सधैं सीपीसीको उच्च पदहरूलाई डराउनु थियो । त्याग गरिएको भ्रष्टाचारविरोधी अभियानले देश र पार्टीको सर्वोच्च निर्णय गर्ने निकाय पोलिटब्युरो र यसको स्थायी समितिसम्मका केही उच्च पदस्थ अधिकारीहरूलाई निशाना बनाएको छ ।

कम्तीमा यो भन्न सकिन्छ कि सरकार र पार्टी कर्तव्यभित्र भ्रष्ट प्रथाहरुलाई कम गर्नको लागि सी चिनफिङको रणनीतिले देशको लामो समयदेखि चलिरहेको खराब कदमको चुनौतीको फाइदा उठाउने र राजनीतिक विरोधीहरुलाई हटाउन मद्दत गरेको छ ।

एक हिसाबले यो भन्न सुरक्षित हुन सक्छ कि भ्रष्टाचारविरोधी वाचाहरूको सी युगले कुनै न कुनै रूपमा भ्रष्ट तत्वहरूलाई उन्मूलन गर्ने आफ्ना आशाहरू पूरा गरेको छ।