चिनियाँ राजनितिमा मान्छे बेपत्ता हुने कार्य बढदै

काठमाडौं । विश्‍व परिदृश्यमा अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध जटिल भइरहेको पछिल्लो परिस्थितिमा चिनियाँ विदेशमन्त्रि छिन साङ भने विगत डेढ महिनाभन्दा लामो समयदेखि बेपत्ता छन्। विशेषगरी राजनीतिक घटनाहरुलाई लुकाउने चिनियाँ प्रणाली भए पनि कूटनीतिक रुपमा महत्त्वपूर्ण घटनाहरू भइरहेको समयमा विदेशमन्त्री नै बेपत्ता हुनु भनेको आश्चार्यजनक विषय हो।

पाँच साताअघि मात्रै चीनका विदेशमन्त्री छिन साङले बेइजिङमा अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनसँगको उच्चस्तरीय वार्तामा संलग्‍न भएका थिए। यद्यपि, चीनको विदेश मन्त्रालयको वेबसाइटमा भने यस महत्त्वपूर्ण बैठकको बारेमा कुनै जानकारी राखिएको छैन।

विदेशमन्त्रीको रूपमा छिनका गतिविधिहरूको सबै गतिविधिहरु विदेश मन्त्रालयको रेकर्डबाट हटाइएको छ। उनलाई विदेशमन्त्रीको पदबाट हटाएसँगै ६ महिनाको विदेशमन्त्रीको कार्यकाल पनि समाप्त भएको छ।

उनलाई बर्खास्त गरेसँगै विदेशमन्त्रीको रुपमा वाङ यीलाई फेरि नियुक्त गरिएको छ। यसअघि उनको कार्यकाल सकिएपछि वाङ यीलाई केन्द्रीय समितिको विदेश मामिला आयोगको निर्देशकको रूपमा नियुक्त गरिएको थियो।

छिनलाई चीनको विदेश नीति सर्कलमा सी जिनपिङको नजिकको सहयोगीका रूपमा हेरिन्थ्यो। उनी अमेरिकाका लागि पूर्व राजदूतका रूपमा महत्वपूर्ण पदमा थिए। गत वर्ष विदेश मन्त्री हुँदा अनुभवी उम्मेदवारको सट्टा छिनले भूमिका पाएपछि धेरैलाई आश्चर्यमा पारेको थियो।

यसैबीच उनी एकाएक बेपत्ता भएपछि उनले एक प्रसिद्ध टिभी प्रस्तोतासँग सम्बन्ध भएको समाचारहरु आएका थिए। ती टिभी प्रस्तोता पनि अचानक सोशल मिडियाबाट गायब भइन् र त्यसपछि दुबै जना भागेको समाचारहरु आएका थिए।

यसले कुनै पनि कानून उल्लंघन नगरेको भए पनि चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीभित्र भने यसलाई गम्भीररुपमा लिइन्छ र उनलाई अनुशासनको कारबाही गर्दै पदबाट बर्खास्त गरिउको हो।

उच्च पदस्थ चिनियाँ अधिकारीहरूको गोप्य अनुशासनात्मक अनुसन्धानमा फसेपछि मानिसहरू सार्वजनिक दृष्टिकोणबाट गायब हुनु असामान्य कुरा नभएको बताइन्छ। सीका पूर्ववर्ती हु जिन्ताओको हालैको पतनमा स्पष्ट भएको थियो, जसको आधिकारिक रूपमा एक संक्षिप्त रोगको कारण बाहिरिएको थियो। तर जियाङ जेमिनको अन्त्येष्टिमा उनको पछिको उपस्थितिले उनलाई राजनीतिक दृश्यबाट पूर्ण रूपमा हटाइएको छैन।

त्यस्तै, नोभेम्बर २०२० मा ज्याकमा एक प्रख्यात चिनियाँ अर्बपति, चीनका वित्तीय नियामकहरूको आलोचना गरेपछि तीन महिनाको लागि बेपत्ता भए, परिणामस्वरूप उनको कम्पनीको आईपीओ रद्द गरियो। उनी पछि तल्लो प्रोफाइलमा रहेर काम गरिरहेका छन्।

२०१५ मा, फोसुन इन्टरनेशनलका अध्यक्ष गुओ गुआङचाङ पनि बेपत्ता भए, भ्रष्टाचार अनुसन्धानको सम्बन्धमा प्रहरीले पक्राउ गरेको थियो। पछि उनलाई रिहा गरिएको थियो। राजनीतिज्ञ र व्यवसायी व्यक्तित्वहरूले मात्रै होइन, त्यस्ता कठिनाइहरू सामना गर्नेहरुको सूची लामो छ।

जुलाई २०१८ मा अभिनेता फ्यान बिंगबिङको अप्रत्याशित रूपमा बेपत्ता भएका थिए। उनको भागेको वा घरमा नजरबन्दमा रहेको अफवाहहरू फैलिएका थिए। उनलाई कर छलीको आरोप लगाउँदै ठूलो रकम जरिवाना गरिएको थियो।

एक पटक उदाउँदो तारा र चोङकिङमा कम्युनिष्ट पार्टीका पूर्व प्रमुख व्यापारी नील हेउड अनुग्रहबाट ठूलो गिरावटको सामना गर्नुपर्‍यो र पार्टी संसदबाट निष्कासित र अभियोगको सामना गर्न सेट गरियो, जबकि उनकी पत्‍नीलाई ब्रिटिशको हत्याको लागि निलम्बित मृत्युदण्ड दिइएको थियो।

चिनियाँ मिडियाले यी महत्त्वपूर्ण घटनाहरूको वरिपरि सूचना प्रवाहलाई हेरफेर गर्न सावधानीपूर्वक तयार गरिएको कथालाई व्यवस्थित गर्‍यो। सेन्सरशिप लोकप्रिय सामाजिक मिडिया एप विबोमा पनि पुग्यो, जहाँ किनको हटाउनेसँग सम्बन्धित ह्यासट्यागहरू द्रुत रूपमा हटाइएको थियो।

अर्कोतर्फ, वाङको अपोइन्टमेन्टको बारेमा ह्यासट्यागहरूलाई अनुमति दिइएको थियो, तर पोष्टहरूलाई प्रमाणित खाताहरूबाट मात्र सामग्री देखाउन फिल्टर गरिएको थियो। यो व्यवस्थित मौनता र पदोन्नतिले चिनियाँ सरकारले नियन्त्रण कायम गर्न र अजेयताको छविलाई प्रस्तुत गर्न कत्तिको हदसम्म जान्छ भन्ने कुरा प्रकट गर्दछ।

उच्च पदस्थ अधिकारीहरू रहस्यमय रूपमा बेपत्ता हुने, अनुसन्धानको सामना गर्ने र त्यसपछि पुन: देखा पर्ने घटनाहरूले सी जिनपिङको नेतृत्वमा रहेको चीनको राजनीतिक प्रणालीबारे चिन्ता बढाएको छ। यी घटनाहरूको गोप्य र अस्पष्ट प्रकृतिले लुकेको मनसाय र शक्तिमा भएकाहरूद्वारा हेरफेरको बारेमा आश्चर्यचकित बनाउँछ। किनको यी मामिलामा सार्वजनिक सूचनाको नियन्त्रणले आफ्नो अधिकार कायम राख्‍न र कुनै असहमति वा आलोचना लुकाउन सरकारको प्रयासलाई जोड दिन्छ।