म्यानमारमा चिनियाँ लगानीसँगै बढ्दो अपराधीकरण

बेइजिङ। वान कुओक कोइको उदय – ‘ब्रोकन टुथ’ भनेर चिनिने – र उनी र उनका सहयोगीहरूद्वारा सञ्चालित उद्यमहरूले म्यानमारमा चिनियाँ लगानीको नयाँ अनुहारको प्रतिनिधित्व गर्दछ – र वर्तमान शासन अन्तर्गत देशमा अपराधका घटनाहरूमा पनि तीव्र वृद्धि भइरहेको छ।

वान कुओक कोइ, मे १९९८ मा मिनीभ्यानमा बम विस्फोट गरेको आरोपमा पक्राउ परेका थिए। उनी कोलोनमा रहेको शीर्ष-सुरक्षा हिरासत सुविधामा थुनिएको थियो।

यद्यपि त्यो आक्रमणमा उनको संलग्नताको कुनै प्रमाण अदालतमा खुलासा भएन। बरु, मकाउको लिस्बोआ क्यासिनोमा कर्मचारीहरूलाई धम्की दिने, लोन-सार्किङ र ‘गैर कानुनी सङ्गठन’ को सदस्य भएको आशंसासम्बन्धी पुरानो आरोपमा झुटा ठहर गर्दै उनलाई रिहा गरियो।

यसले म्यानमारमा चिनियाँ माफियाहरूले कसरी सञ्जाल विस्तार गरिरहेका छन् भन्ने देखाउँछ। धेरै विदेशी उद्यमहरू मध्ये अधिकांश वानको नियन्त्रणमा रहेको खुलासा भएको थियो। उनको कम्बोडियामा हतियार व्यवसाय भएको पनि खुलासा भएको थियो। उनले कथित रूपमा रकेट, मिसाइल, ट्याङ्क, सशस्त्र सवारी साधन र अन्य प्रकारका सैन्य उपकरणहरूमा व्यापार गर्न खोजेको बताइएको छ।

आफ्नो पुरानो जडानहरू प्रयोग गर्दै वानले मकाउको क्यासिनो व्यवसायमा फर्किए र केही वर्ष पछि ‘ड्रागन कोइन’ नामक क्रिप्टोकरेन्सी सुरु गरे।

उनले कम्बोडियाबाट तीन वटा संस्थाहरू पनि स्थापना गरे: हङमेन इतिहास र संस्कृति सङ्घ; डोङ्‌मेइ समूह, जसको आधिकारिक मुख्यालय हङकङमा छ; र पलाउ चीन हङ-मुन सांस्कृतिक सङ्घ, प्रशान्त महासागर राष्ट्र पलाउमा रहेको छ।

अमेरिकी वित्त मन्त्रालयले ९ डिसेम्बर, २०२० को विज्ञप्तिलाई उद्धृत गर्दै द इरावडीले हङमेन हिस्ट्री एण्ड कल्चर एसोसिएसनले विशेष गरी चाँडै नै दक्षिण पूर्वी एसियामा पहिलो कम्बोडिया र त्यसपछि म्यानमारमा आफ्नो प्रभाव फैलाएको उल्लेख गरेको छ।

वानलाई म्यानमार र चीनको सीमामा रहेको संयुक्त वा राज्य सेनाको पाङ्साङ (पाङ्खाम) मुख्यालयको दक्षिण पूर्व मोङ पवकमा परियोजनाहरूमा संलग्न भएको पनि पाइएको थियो।

युनाइटेड स्टेट्स इन्स्टिच्युट अफ पिसको जुलाई २०२० को रिपोर्ट अनुसार, ‘डोङमेई कम्पनी आफैंले मार्च ३, २०२० मा हङकङमा व्यवसायको रूपमा समावेश गरेको देखिन्छ, तर क्वालालम्पुर बाहिर पनि सञ्चालनमा छ। वानले हङमेन एसोसिएसनको आधिकारिक सार्वजनिक विच्याछ मार्फत परियोजनाको प्रवर्द्धन गर्नुका साथै होङ्‌गाउ होल्डिङ कम्पनीको गुआंगडोङ-आधारित प्रतिनिधिसँग साझेदारी गरिएको पाइएको छ।

म्यानमारको सीमावर्ती क्षेत्रहरूमा भएका घटनाक्रमहरू पछ्याउने एक अनुसन्धानकर्तालाई उद्धृत गर्दै द इरावदीले भने, ‘वान कुओक कोइको स्पष्ट रूपमा चीन, हङकङ र मकाउमा ठूलो प्रभाव छ, ग्वाङ्डोङ प्रान्तको स्थानीय सरकारसँग घनिष्ठ सम्बन्ध र [चिनियाँ कम्युनिस्ट] पार्टीको संयुक्त मोर्चा सङ्गठनहरू र प्रवासी चिनियाँ सङ्घहरूसँग गहिरो सम्बन्ध छ। मेरो विचारमा, पार्टीले उहाँलाई हङकङ र मकाउ र दक्षिण पूर्वी एसियामा व्यापक रूपमा आफ्ना धेरै राजनीतिक कामहरू गर्न उपयोगी ठान्छ।’

भूतपूर्व सजाय पाएका अपराधी र सङ्गठित अपराध समूहका कथित नेतालाई प्रभावशाली र अछुत देखिने व्यापार टाइकुन बनेको कुराले पनि अपराधीकरणले प्रश्रय पाएको स्पष्ट हुन्छ।