एक दशकदेखि चिनियाँ महत्वाकांक्षी परियोजना नै विवादको भुंग्रोमा

काठमाडौं । चीनको महत्वाकांक्षी बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभको दश वर्ष पूरा भए पनि यसबीचमा यो परियोजना विवादको भुंग्रोमा परेको छ। चीनले कोभिड अवरोध, लागत झडप र घरेलु समस्याहरूको संयोजनको रूपमा बेइजिङलाई परियोजनाको स्केलको पुन: मूल्याङ्कन गर्न बाध्य तुल्याएको छ । सन् २०१३ मा सुरु गरिएको कनेक्टिभिटी बढाउन र एशिया बाहिर आर्थिक सहयोग प्रवर्द्धन गर्न, र सिल्क रोडको ऐतिहासिक सफलताबाट प्रेरणा लिई यो पहल १४० भन्दा बढी देशहरूमा फैलिएको र लगभग ८ ट्रिलियन अमेरिकी डलरको लगानी आवश्यक हुने कल्पना गरिएको सबैभन्दा साहसी आर्थिक परियोजनाहरू मध्ये एक थियो ।

कोभिड महामारीले चीनलाई यस पहलको प्राथमिकता र मापनको पुन: मूल्याङ्कन गर्न बाध्य बनायो । चीनले अब भित्री देखिने आर्थिक नीतिलाई नेभिगेट गरेको र यस पुन: मूल्याङ्कनका नतिजाहरूले बेल्ट र रोड पूर्वाधार परियोजनाहरू मात्र नभई प्रशान्त र त्यसभन्दा बाहिरको आर्थिक र भूराजनीतिक परिदृश्यलाई पनि सम्बोधन गर्ने गरी योजना बनाइएको छ । प्रमुख चुनौतीहरूमा लागत, ऋण दिगोपन, बजार पहुँच र चिनियाँ घरेलु अर्थतन्त्रमा अवरोधहरू समावेश भएको एभरग्रान्ड केसले विश्लेषण गरेका छन्। यी अवरोधहरू पार गर्नको लागि क्षेत्रीय सहयोग र आर्थिक साझेदारीको लाभ उठाउने र प्राविधिक विकासहरूलाई अँगाल्ने सफ्ट पावर रणनीति चाहिन्छ ।

क्षेत्रीय सहयोगको रूपमा पहललाई पुन: ब्रान्डिङ गर्दै र नवीन रणनीतिहरू अन्वेषणले यसको गतिलाई चलाउन र परिवर्तनशील परिस्थितिहरूमा अनुकूलन गर्न मद्दत गर्न सक्छ। बेल्ट एण्ड रोडमा अझै ठूलो सम्भावना रहेको भए पनि कोभिडको कारणले यसको सफलतामा बाधा पुग्न सक्ने थुप्रै चुनौतीहरू छन् । एकातिर यसको लागतको चुनौती छ भने अर्कोतर्फ चीनले यो परियोजनालाई ऋण जालको रुपमा प्रयोग गर्न थालेको भन्दै मुलुकहरु त्रासको स्थितिमा छन्।

बीआरआईले देशहरूलाई ऋणको चक्रमा फसाउन सक्छ, उनीहरूको दीर्घकालीन आर्थिक स्थायित्व र सार्वभौमसत्तामा सम्झौता गर्न बाध्य पार्नसक्ने त्रास रहेको छ। अर्कोतर्फ सहभागी देशहरूको विविध आर्थिक परिदृश्यले सन्तुलित आर्थिक विकास हासिल गर्न चुनौतीहरू खडा गरेको छ। आय स्तर, प्राविधिक क्षमताहरू, र औद्योगिक संरचनाहरूमा असमानताहरूले सहयोगलाई बाधा पुर्‍याउन सक्छ र साझेदारहरू बीच असमान लाभहरू सिर्जना गर्न सक्छ ।

व्यापार प्रतिबन्धहरू, अपर्याप्त पूर्वाधार र नियामक जटिलताहरू जस्ता विभिन्न अवरोधहरूले वस्तु, सेवा र लगानीको सहज प्रवाहमा बाधा पुर्‍याउन सक्छन् । चीनको घरेलु अर्थतन्त्रको वरपरको अनिश्चितता र आर्थिक वृद्धिमा सुस्तता आउने सम्भावनाले लगानीकर्ताहरूलाई ठूला-ठूला पूर्वाधार परियोजनाहरूमा प्रतिबद्ध हुन हिचकिचाउन सक्छ ।

उदाहरणका लागि, चीनको सबैभन्दा ठूलो सम्पत्ति विकासकर्ताहरू मध्ये एक एभरग्रान्ड समूहले वर्षौंदेखि महत्त्वपूर्ण आर्थिक कठिनाइहरूको सामना गर्नुपरेको छ, जसले आफ्नो ठूलो ऋण दायित्वहरू तिर्न सक्ने क्षमताको बारेमा चिन्ता बढाएको छ । एभरग्रान्ड संकटको सम्भावित नतिजाले चीनको घरेलु अर्थतन्त्रमा बाधा पुर्‍याउन सक्छ र बेल्ट एण्ड रोड परियोजना लगायतका विदेशी लगानीहरूमा प्रभाव पार्न सक्छ । ठूला-ठूला पूर्वाधार परियोजनाहरूले देश-विशिष्ट अवरोधहरूजस्तै नियामक मुद्दाहरू, राजनीतिक असहमतिहरू, सार्वजनिक विरोध र कोष सुरक्षित गर्न कठिनाइहरूको पनि सामना गर्न सक्छन् ।