भएन तनाव कम, जोन केरी चीन जाँदै
काठमाडौं, असार २७
अमेरिकी अर्थमन्त्री जेनेट एल येलेनले आफ्नो बेइजिङ भ्रमण दुई देशबीच जारी तनाब सुधारका लागि कुनै प्रगति वा सम्झौताको घोषणा नगरी सम्पन्न गरेको द न्युयोर्क टाइम्सले जनाएको छ ।
दुई दिनसम्म १० घण्टा लामो भेटघाटपछि येलेन आइतबार वासिङ्टन प्रस्थान गरिन् । यद्यपि, दुई देशबीचको आर्थिक तनाव वास्तवमै कम हुने सम्भावना कम रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । येलेनको भ्रमणबाट थप वार्ताको अपेक्षा गरिए तापनि उनले वा चिनियाँ अधिकारीहरूले महत्वपूर्ण नीतिगत मुद्दाहरूमा आफ्नो अडान परिवर्तन गरेनन् । जसले गर्दा दुवै पक्षले व्यापार, लगानी र प्रविधिमा थप द्वन्द्वको सम्भावनाको सामना गर्नुपर्यो ।
युक्रेनमा युद्ध, अमेरिकी भूमिमाथि उडेको अमेरिकी सेनाले खसालेको चिनियाँ जासुसी बेलुन, दुई देशबीच व्यापारमा बढ्दो प्रतिबन्धको आदान प्रदानलगायतका कारण अमेरिका र चीनबीचको सम्बन्ध वर्षौंदेखि बिग्रँदै गएको न्युयोर्क टाइम्सले जनाएको छ ।
येलेनले आइतबार आफ्नो चीन भ्रमण समाप्त गर्दै अमेरिका फर्किइन् । अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी जे ब्लिन्केनको भ्रमणको केही हप्तापछि उनको यो भ्रमण भएको हो ।
जुलाईमा जलवायु परिवर्तनका लागि राष्ट्रपतिका विशेष दूत जोन केरीले पनि विश्वव्यापी तापक्रम वृद्धिबारे वार्ता पुन: सुरु गर्न चीनको भ्रमण गर्ने भएका छन्।
भ्रमणका क्रममा बाइडेन प्रशासनले चीनको धेरै व्यापारिक अभ्यासका बारेमा गम्भीर चासो राखेको येलेनले स्पष्ट पारेकी थिइन्। उनले विदेशी कम्पनीहरूलाई कसरी व्यवहार गर्दछ, साथै यसका नीतिहरूलाई अमेरिकाले आर्थिक बलप्रयोगको प्रयासको रूपमा हेर्छ । चीनको सरकारी समाचार एजेन्सी सिन्ह्वाले येलेनको भ्रमणबारे पत्रकार सम्मेलनको केही घण्टाअघि रिपोर्ट गरेको थियो र वार्तालाई रचनात्मक भन्दै प्रशंसा गरेको थियो भने चीनले विवादको प्रमुख क्षेत्रको रूपमा देखेको कुरालाई पनि दोहोर्याएको थियो ।
बाइडन प्रशासनले व्यापार प्रतिबन्धमार्फत अमेरिकी राष्ट्रिय सुरक्षाको रक्षामा जोड दिएकोमा चीनको निरन्तर विरोधलाई प्रतिवेदनमा जोड दिइएको छ । “राष्ट्रिय सुरक्षालाई सामान्यीकरण गर्नु सामान्य आर्थिक र व्यापारिक आदानप्रदानका लागि अनुकूल छैन भन्ने चीनको विश्वास छ,” सिन्ह्वाले भनेको छ ।
“चिनियाँ पक्षले अमेरिकी प्रतिबन्ध र चीनविरुद्ध प्रतिबन्धात्मक उपायहरूबारे चिन्ता व्यक्त गरेको छ । चिनियाँ अधिकारीहरूले येलेनसँग आफ्नै चिन्ताबारे कुरा गरेका थिए । अहिले पनि लागू अवस्थामा रहेको ट्रम्प प्रशासनले चिनियाँ आयातमा लगाएको करबारे छलफल भएको अमेरिकी अर्थमन्त्रीले बताए ।
येलेनले करलाईलाई प्रभावहीन भन्दै आलोचना गरिरहेकी छन् । उनले राष्ट्रपति बाइडेनले पदभार ग्रहण गरेदेखि नै प्रशासनको अडानलाई दोहोर्याउँदै करको बारेमा जारी आन्तरिक अध्ययनको निष्कर्षसम्म कुनै पनि निर्णय नगरिने सुझाव दिएकी छन् ।
चीनका अधिकारी र विज्ञहरूले पनि केही प्रविधिमा देशको पहुँचलाई सीमित गर्ने प्रशासनको प्रयासले ‘आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स’ र ‘क्वान्टम कम्प्युटिङ’ जस्ता उच्च क्षमताका उद्योगहरूको वृद्धिमा बाधा पुर्याउन सक्ने चिन्ता व्यक्त गरेका छन् ।
येलेनले आइतबार भनिन्, “मैले चिनियाँ पक्षसँग राष्ट्रपति बाइडेनले केही अति सङ्कीर्ण उच्च प्रविधि क्षेत्रमा बाह्य लगानीमा सम्भावित नियन्त्रणको परीक्षण गरिरहेको कुरा स्पष्ट पारेकी छु । यी प्रतिबन्धहरूले दुई देशबीचको लगानीको वातावरणमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्ने कुरा हुनुहुँदैन ।”
सन् २०१५ देखि चीनले पनि विदेशी लगानीमा अझ व्यापक प्रतिबन्ध लगाएको छ, व्यवसाय र घरपरिवारलाई साइबर सुरक्षा, भारी उत्पादन र विमान उत्पादन जस्ता रणनीतिक उद्योगहरूमा विदेशमा लगानी गर्ने पक्षमा विदेशी रियल इस्टेटमा सट्टेबाजी नगर्न प्रोत्साहित गरेको छ ।
साङ्घाईस्थित फुदान युनिभर्सिटीका अन्तर्राष्ट्रिय अध्ययन प्रमुख वु सिनबोले येलेनको भ्रमणले सम्बन्धमा महत्वपूर्ण सकारात्मक प्रभाव पार्नका लागि बाइडेन प्रशासनको चीनप्रतिको नीतिमा पनि परिवर्तन गर्नुपर्ने बताए । “अहिलेसम्म हामीले अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनले चीनप्रतिको आफ्नो आर्थिक नीतिमा पुनर्विचार गर्ने कुनै सङ्केत देखेका छैनौं,” उनले भने ।
येलेनको भ्रमणपछि पनि चीनमा धेरैले अमेरिकाप्रति शङ्का व्यक्त गरेका छन् । वु सिनबोलाई उद्धृत गरी द न्युयोर्क टाइम्सले भनेको छ, “संयुक्त राज्य अमेरिकाले नीतिहरूलाई ‘राष्ट्रिय सुरक्षाको लागि मात्र प्रस्तुत गर्दछ । यस प्रसङ्गमा राष्ट्रिय सुरक्षाको दूरी कति ठूलो छ भन्ने प्रष्ट पार्नु महत्वपूर्ण सवाल हो ।”
प्रकाशित मिति: २७ असार २०८०, बुधबार
